Thừa kế là một chế định quan trọng của pháp luật dân sự, thể hiện sự tôn trọng đối với quyền sở hữu của cá nhân ngay cả khi họ đã qua đời. Trong trường hợp người để lại di sản chết không có di chúc hoặc di chúc không hợp pháp, việc phân chia di sản sẽ được thực hiện theo quy định của pháp luật. Một nội dung then chốt trong thừa kế theo pháp luật là xác định chính xác hàng thừa kế – những người có quyền nhận di sản theo thứ tự ưu tiên được quy định. Bài viết dưới đây sẽ phân tích rõ cách xác định hàng thừa kế theo pháp luật Việt Nam hiện hành.
I/ CĂN CỨ XÁC ĐỊNH THỪA KẾ THEO PHÁP LUẬT
Căn cứ theo Điều 650 Bộ luật Dân sự năm 2015, thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong các trường hợp sau:
Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong trường hợp sau đây:
- a) Không có di chúc;
- b) Di chúc không hợp pháp;
- c) Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;
- d) Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.
Thừa kế theo pháp luật cũng được áp dụng đối với các phần di sản sau đây:
- a) Phần di sản không được định đoạt trong di chúc;
- b) Phần di sản có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực pháp luật;
- c) Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.
II/ CÁC HÀNG THỪA KẾ THEO PHÁP LUẬT
Căn cứ Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, người thừa kế theo pháp luật được chia thành ba hàng, cụ thể:
Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:
a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.
Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.
Quy định về các hàng thừa kế theo Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 đã thiết lập một trật tự rõ ràng, hợp lý trong việc phân chia di sản khi không có di chúc. Việc xác định thứ tự thừa kế và nguyên tắc chia đều trong cùng hàng góp phần đảm bảo công bằng, giảm thiểu tranh chấp, đồng thời phản ánh đúng các giá trị truyền thống và pháp lý trong xã hội.
III/ NGUYÊN TẮC CHIA THỪA KẾ GIỮA NHỮNG NGƯỜI CÙNG HÀNG
– Những người thuộc cùng một hàng thừa kế được hưởng phần di sản bằng nhau (Điều 651, khoản 3 BLDS 2015).
– Nếu có người thuộc hàng thừa kế chết trước hoặc cùng thời điểm với người để lại di sản, phần thừa kế của họ sẽ được người thừa kế thế vị nhận, theo Điều 652 BLDS 2015.
IV/ MỘT SỐ LƯU Ý THỰC TIỄN
– Chứng minh mối quan hệ thân nhân: Việc xác định đúng hàng thừa kế đòi hỏi người yêu cầu chia di sản phải xuất trình được giấy tờ chứng minh quan hệ huyết thống hoặc nuôi dưỡng hợp pháp (giấy khai sinh, giấy chứng nhận nuôi con nuôi, sổ hộ khẩu…). Thiếu tài liệu hợp lệ có thể dẫn đến tranh chấp hoặc không được công nhận tư cách thừa kế.
– Một người có thể thuộc nhiều hàng thừa kế: Thực tế, một người có thể đồng thời là cháu và con nuôi của người để lại di sản. Trong trường hợp đó, người này được xác định ở hàng thừa kế cao hơn (thứ nhất), theo nguyên tắc ưu tiên quyền lợi.
– Cẩn trọng với việc “từ chối nhận di sản”: Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, nhưng phải thể hiện rõ ý chí đó bằng văn bản hợp pháp. Nếu không, vẫn có thể bị coi là đã nhận và phải chịu nghĩa vụ tài sản tương ứng (ví dụ: gánh nợ di sản).
– Vấn đề thời hiệu khởi kiện chia di sản: Theo Điều 623 Bộ luật Dân sự 2015, thời hiệu khởi kiện chia di sản là 30 năm đối với bất động sản và 10 năm đối với động sản. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, thời hiệu có thể không được áp dụng nếu có tranh chấp quyền sử dụng đất hoặc quyền sở hữu tài sản.
– Tránh hiểu lầm giữa thừa kế và tặng cho: Trong một số trường hợp, người đang sử dụng tài sản do người chết để lại có thể nhầm lẫn giữa việc “được cho” và “được thừa kế”. Việc này cần làm rõ bằng chứng và giấy tờ pháp lý hợp lệ.
– Người Việt Nam định cư ở nước ngoài vẫn được hưởng thừa kế: Dù không cư trú tại Việt Nam, người thừa kế là công dân Việt Nam ở nước ngoài vẫn có quyền hưởng và định đoạt di sản, nhưng cần tuân thủ các quy định về quản lý, sở hữu nhà đất của người Việt Nam định cư ở nước ngoài theo Luật Đất đai và Luật Nhà ở..
V/ KẾT LUẬN
Xác định hàng thừa kế theo pháp luật là bước quan trọng trong việc phân chia di sản khi không có di chúc hoặc di chúc không có hiệu lực. Quy định về ba hàng thừa kế trong Bộ luật Dân sự 2015 thể hiện nguyên tắc nhân đạo và trật tự ưu tiên trong gia đình. Để đảm bảo quyền lợi của mình, người thừa kế cần hiểu rõ thứ tự, phạm vi và điều kiện của các hàng thừa kế theo pháp luật, đồng thời chuẩn bị hồ sơ chứng minh đầy đủ, hợp lệ.
Nếu bạn đang cần một đơn vị cung cấp dịch vụ hỗ trợ các thủ tục Pháp lý về Di chúc, Thừa kế uy tín – rõ ràng – nhanh chóng.
LIÊN HỆ NGAY VỚI LUẬT HỒNG CHUYÊN ĐỂ ĐƯỢC HỖ TRỢ!
LUẬT HỒNG CHUYÊN – TƯ VẤN LẬP DI CHÚC – DỊCH VỤ TƯ VẤN THỪA KẾ, THỪA KẾ THEO DI CHÚC, THỪA KẾ THEO PHÁP LUẬT
Hotline: 0975.626.616 hoặc 0973.555.962
Bạn muốn nhận được sự tư vấn của Luật sư trong các thủ tục Pháp lý về Di chúc, thừa kế? Hãy liên hệ với chúng tôi!
Luật Hồng Chuyên cam kết xử lý hồ sơ nhanh gọn – đúng luật – bảo mật tuyệt đối.
📌 Tư vấn miễn phí – Giải quyết nhanh
📌 Hỗ trợ trọn gói – Không phát sinh chi phí
📌 Bảo mật tuyệt đối – Thủ tục đơn giản
Hãy để chúng tôi đồng hành giúp bạn bước qua giai đoạn khó khăn một cách nhẹ nhàng nhất!
CÔNG TY LUẬT TNHH HỒNG CHUYÊN VÀ CỘNG SỰ
Trụ sở chính: 5A Ngách 41 Ngõ 172 Phố Đại Từ, Phường Đại Kim, Quận Hoàng Mai, TP Hà Nội.
Văn phòng giao dịch: Tầng 6, Ô32-V5A Khu đô thị mới Văn Phú, phường Phú La, quận Hà Đông, Tp. Hà Nội.
Hotline: 0975.626.616 hoặc 0973.555.962
Email: congtyluathongchuyen@gmail.com
Web: luathongchuyen.com
