Trong thực tiễn đời sống, việc lập di chúc để định đoạt tài sản sau khi qua đời là nhu cầu phổ biến và chính đáng của mỗi cá nhân. Tuy nhiên, nhiều người vẫn còn băn khoăn liệu di chúc có cần phải công chứng thì mới có hiệu lực pháp luật hay không. Đây là một vấn đề pháp lý quan trọng, bởi nếu không hiểu rõ quy định, một bản di chúc dù thể hiện đúng ý chí của người lập cũng có thể bị tuyên vô hiệu do không đáp ứng đủ điều kiện pháp luật. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu rõ hơn về các hình thức di chúc được pháp luật công nhận, từ đó trả lời câu hỏi: di chúc có bắt buộc phải công chứng, chứng thực mới hợp pháp hay không?

I/ DI CHÚC LÀ GÌ?

Theo Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015

“Di chúc là sự thể hiện ý chí cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết”

II/ DI CHÚC CÓ BẮT BUỘC PHẢI CÔNG CHỨNG, CHỨNG THỰC MỚI CÓ HIỆU LỰC PHÁP LUẬT

Hiện nay, di chúc có thể được thể hiện dưới 02 hình thức: bằng văn bản hoặc bằng miệng.

Điều 628 Bộ luật Dân sự 2015 quy định di chúc bằng văn bản bao gồm:

1. Di chúc bằng văn bản không có người làm chứng.
2. Di chúc bằng văn bản có người làm chứng.
3. Di chúc bằng văn bản có công chứng.
4. Di chúc bằng văn bản có chứng thực.

Đồng thời, di chúc văn bản hợp pháp phải đáp ứng các điều kiện quy định tại khoản 1 Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015:

• Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt, không bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép;
• Nội dung di chúc không trái pháp luật, không trái đạo đức xã hội;
• Hình thức di chúc không trái với quy định của pháp luật.

Theo Điều 629. Di chúc miệng

1. Trường hợp tính mạng một người bị cái chết đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc miệng.
2. Sau 03 tháng, kể từ thời điểm di chúc miệng mà người lập di chúc còn sống, minh mẫn, sáng suốt thì di chúc miệng mặc nhiên bị hủy bỏ.

Di chúc miệng được coi là hợp pháp khi đáp ứng điều kiện quy định tại khoản 5 Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015

Như vậy, pháp luật Việt Nam không bắt buộc tất cả các di chúc phải có công chứng hoặc chứng thực. Di chúc tự viết tay, không có công chứng hoặc chứng thực, vẫn có thể được công nhận là hợp pháp nếu đáp ứng đủ các điều kiện nói trên.

Tuy nhiên, pháp luật cũng quy định một số trường hợp bắt buộc phải có công chứng hoặc chứng thực, ví dụ:

• Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc người không biết chữ: Theo khoản 3 Điều 630 BLDS 2015, di chúc phải được lập thành văn bản có người làm chứng và phải được công chứng hoặc chứng thực.
• Di chúc miệng: Theo khoản 5 Điều 630, tuy không yêu cầu công chứng tại thời điểm thể hiện ý chí, nhưng sau đó phải được cơ quan có thẩm quyền xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng trong vòng 05 ngày làm việc.

III/ NHỮNG RỦI RO KHI DI CHÚC KHÔNG ĐƯỢC CÔNG CHỨNG, CHỨNG THỰC

Mặc dù pháp luật không bắt buộc mọi bản di chúc đều phải công chứng, chứng thực mới có hiệu lực, nhưng việc lập di chúc mà không có xác nhận của cơ quan có thẩm quyền có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý trong quá trình phân chia di sản sau này, cụ thể:

1. Khó khăn trong việc chứng minh tính hợp pháp và ý chí của người lập di chúc: Khi di chúc không được công chứng, chứng thực, trong trường hợp có tranh chấp, những người thừa kế hoặc bên liên quan có thể phủ nhận tính xác thực của di chúc. Việc chứng minh người lập di chúc minh mẫn, tự nguyện, không bị đe dọa, cưỡng ép sẽ trở nên khó khăn, nhất là khi người làm chứng không còn, hoặc có mâu thuẫn lợi ích.
2. Dễ bị tuyên vô hiệu trong quá trình giải quyết tranh chấp: Theo quy định Bộ luật Dân sự 2015, di chúc có thể bị tuyên vô hiệu toàn bộ hoặc một phần nếu không đáp ứng đủ điều kiện về hình thức, nội dung hoặc chủ thể lập di chúc. Trên thực tế, đã có nhiều trường hợp tòa án bác bỏ di chúc viết tay vì không có căn cứ xác thực rõ ràng, dẫn đến việc chia di sản theo pháp luật thay vì theo ý chí của người để lại tài sản.
3. Gia tăng nguy cơ tranh chấp giữa các đồng thừa kế: Di chúc không được công chứng, chứng thực thường làm phát sinh nghi ngờ hoặc khiếu kiện từ những người thừa kế không được hưởng hoặc hưởng ít hơn. Những tranh chấp này không chỉ ảnh hưởng đến quan hệ gia đình mà còn kéo dài thời gian giải quyết, làm mất đi ý nghĩa của việc lập di chúc để “di ngôn” rõ ràng cho hậu thế.
4. Gây trở ngại trong thủ tục hành chính sau khi người lập di chúc qua đời: Khi thực hiện các thủ tục như sang tên sổ đỏ, chuyển quyền sở hữu tài sản tại ngân hàng, khai nhận di sản… các cơ quan có thẩm quyền thường yêu cầu cung cấp bản di chúc đã được công chứng hoặc chứng thực để đảm bảo giá trị pháp lý. Nếu chỉ có di chúc viết tay, các bên thừa kế có thể phải thực hiện thêm thủ tục xác lập tính hợp pháp, kéo dài thời gian và chi phí.

IV/ KẾT LUẬN

Tóm lại, di chúc không bắt buộc phải công chứng, chứng thực mới có hiệu lực pháp luật, trừ những trường hợp đặc biệt được quy định rõ trong Bộ luật Dân sự. Tuy nhiên, việc công chứng hoặc chứng thực di chúc vẫn là một giải pháp pháp lý an toàn và nên thực hiện để tránh tranh chấp và tạo điều kiện thuận lợi cho việc xác minh tính hợp pháp của di chúc trong thực tế.

Nếu bạn đang cần một đơn vị cung cấp dịch vụ hỗ trợ các thủ tục Pháp lý về Di chúc, Thừa kế uy tín – rõ ràng – nhanh chóng.

LIÊN HỆ NGAY VỚI LUẬT HỒNG CHUYÊN ĐỂ ĐƯỢC HỖ TRỢ!

LUẬT HỒNG CHUYÊN – TƯ VẤN LẬP DI CHÚC – DỊCH VỤ TƯ VẤN THỪA KẾ, THỪA KẾ THEO DI CHÚC, THỪA KẾ THEO PHÁP LUẬT

Hotline: 0975.626.616 hoặc 0973.555.962