LUẬT SƯ THAM GIA TỪ GIAI ĐOẠN NÀO TRONG VỤ ÁN HÌNH SỰ?

Trong tố tụng hình sự, việc luật sư tham gia bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người bị buộc tội và các đương sự là yếu tố then chốt để bảo đảm công lý, quyền con người và quyền bào chữa theo Hiến pháp. Tuy nhiên, không phải bất kỳ thời điểm nào luật sư cũng có thể tham gia vụ án. Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 đã quy định rõ ràng về thời điểm, thủ tục, quyền và nghĩa vụ của luật sư trong vụ án hình sự. Bài viết dưới đây sẽ giúp quý độc giả hiểu rõ vấn đề này, đặc biệt là theo quy định từ Điều 74 đến Điều 84 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015.

I/ CÁC VAI TRÒ LUẬT SƯ CÓ THỂ THAM GIA TRONG VỤ ÁN HÌNH SỰ

Theo quy định của pháp luật, luật sư có thể tham gia tố tụng hình sự với hai vai trò chính:

Người bào chữa cho người bị buộc tội (người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can, bị cáo).
Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án.

Mỗi vai trò sẽ có thời điểm tham gia khác nhau theo quy định của pháp luật.

II/ THỜI ĐIỂM LUẬT SƯ ĐƯỢC THAM GIA TỐ TỤNG HÌNH SỰ

Theo Điều 74 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, luật sư (người bào chữa) được tham gia tố tụng trong các thời điểm khác nhau tùy theo giai đoạn tố tụng và tình huống cụ thể:

Khi có quyết định khởi tố bị can: Luật sư được tham gia ngay từ thời điểm này.
Khi người bị bắt có mặt tại trụ sở cơ quan điều tra hoặc khi có quyết định tạm giữ: Luật sư được tham gia ngay cả trước khi khởi tố bị can, trong giai đoạn điều tra ban đầu.
Đối với tội xâm phạm an ninh quốc gia: Viện trưởng Viện kiểm sát có thể quyết định để luật sư chỉ được tham gia từ khi kết thúc điều tra, nhằm bảo đảm bí mật điều tra.

⮚ Việc mời luật sư từ sớm giúp người bị buộc tội được tư vấn pháp lý kịp thời, tránh các rủi ro tố tụng và bảo đảm quyền con người.

III/ LỰA CHỌN, THAY ĐỔI VÀ TỪ CHỐI NGƯỜI BÀO CHỮA

▶ Theo Điều 75 và Điều 77, người bào chữa được lựa chọn và thay đổi như sau:

Người bị buộc tội, người đại diện hoặc người thân thích có quyền mời luật sư.
Trường hợp người bị bắt, tạm giữ, tạm giam không nêu tên cụ thể người bào chữa, cơ quan quản lý phải chuyển đơn cho người thân thích hoặc đại diện hợp pháp để nhờ luật sư.

Thời hạn xử lý đơn yêu cầu luật sư:

12 giờ đối với người bị bắt, tạm giữ.
24 giờ đối với người bị tạm giam.

▶ Từ chối hoặc thay đổi người bào chữa:

Phải có sự đồng ý của người bị buộc tội và được lập biên bản, đưa vào hồ sơ vụ án.
Nếu luật sư do người thân thích nhờ mà người bị bắt không đồng ý, phải có mặt cả luật sư và Điều tra viên để người bị bắt trực tiếp xác nhận từ chối.

IV/ THỦ TỤC ĐĂNG KÝ BÀO CHỮA

▶ Theo Điều 78, người bào chữa phải thực hiện thủ tục đăng ký như sau:

Hồ sơ đăng ký gồm:

Thẻ luật sư và bản sao có chứng thực.
Giấy yêu cầu luật sư của người bị buộc tội hoặc người thân thích.
Trong trường hợp luật sư do chỉ định: văn bản cử luật sư từ tổ chức hành nghề luật sư.

Cơ quan có thẩm quyền:

Trong vòng 24 giờ kể từ khi nhận đủ giấy tờ, phải kiểm tra hồ sơ:
- Nếu đủ điều kiện: vào sổ đăng ký bào chữa, thông báo cho các bên liên quan và lưu vào hồ sơ vụ án.
- Nếu không đủ điều kiện: từ chối bằng văn bản, nêu rõ lý do.

Việc đăng ký bào chữa bị từ chối trong các trường hợp:

Người bào chữa thuộc trường hợp bị cấm theo khoản 4 Điều 72.
Người bị buộc tội thuộc trường hợp chỉ định luật sư nhưng đã từ chối.

V/ QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA LUẬT SƯ TRONG TỐ TỤNG HÌNH SỰ

Từ Điều 79 đến Điều 84, luật sư khi đã đăng ký bào chữa hợp pháp có các quyền và nghĩa vụ sau:

Thông báo tham gia hoạt động tố tụng (Điều 79):

Cơ quan tố tụng phải báo trước thời gian hợp lý để luật sư tham gia.
Nếu đã thông báo mà luật sư không có mặt, hoạt động tố tụng vẫn được thực hiện (trừ trường hợp Điều 291 về phiên tòa sơ thẩm).

Gặp người bị tạm giữ, tạm giam (Điều 80):

Luật sư phải xuất trình Văn bản thông báo người bào chữa, Thẻ luật sư/Thẻ trợ giúp pháp lý, và giấy tờ tùy thân.
Cơ sở giam giữ có quyền dừng buổi gặp nếu luật sư vi phạm nội quy.

Thu thập và giao nộp chứng cứ (Điều 81):

Luật sư được thu thập tài liệu, chứng cứ, đồ vật liên quan đến việc bào chữa.
Phải giao nộp cho cơ quan tố tụng kèm biên bản hoặc yêu cầu cơ quan đó thu thập nếu không thể tự thực hiện.

Đọc, ghi chép, sao chụp tài liệu hồ sơ vụ án (Điều 82):

Sau khi kết thúc điều tra, luật sư có quyền đọc, ghi chép, sao chụp tài liệu liên quan.
Trách nhiệm bảo quản và bàn giao hồ sơ theo đúng quy định, nếu làm mất hoặc hư hỏng sẽ bị xử lý.

VI/ LUẬT SƯ BẢO VỆ QUYỀN VÀ LỢI ÍCH HỢP PHÁP CỦA NGƯỜI KHÁC

Ngoài bào chữa cho người bị buộc tội, luật sư còn có thể bảo vệ quyền lợi cho:

▶ Người bị tố giác, bị kiến nghị khởi tố (Điều 83):

Có quyền tham gia hỏi cung, đối chất, thu thập và đánh giá chứng cứ.
Có quyền khiếu nại các quyết định, hành vi tố tụng.

▶ Người bị hại, nguyên đơn, bị đơn dân sự (Điều 84):

Được quyền tham gia hỏi, tranh luận tại phiên tòa, yêu cầu giám định, định giá tài sản.
Được quyền đọc, ghi chép, sao chụp tài liệu liên quan sau khi kết thúc điều tra.
Có quyền kháng cáo phần bản án liên quan đến người mà mình bảo vệ (trong trường hợp đặc biệt).

KẾT LUẬN

Luật sư có thể tham gia vào vụ án hình sự từ rất sớm – ngay khi người bị bắt có mặt tại trụ sở cơ quan điều tra hoặc từ khi khởi tố bị can, không phải chờ đến khi xét xử mới có mặt như quan niệm phổ biến. Tuy nhiên, việc tham gia phải đúng thời điểm, đúng thủ tục và được đăng ký hợp pháp theo Bộ luật Tố tụng hình sự.

Nếu bạn đang cần một đơn vị cung cấp dịch vụ hỗ trợ các thủ tục Pháp lý về HÌnh sự uy tín – rõ ràng – nhanh chóng.

LIÊN HỆ NGAY VỚI LUẬT HỒNG CHUYÊN ĐỂ ĐƯỢC HỖ TRỢ!

LUẬT HỒNG CHUYÊN – TƯ VẤN PHÁP LUẬT HÌNH SỰ, LUẬT SƯ HÌNH SỰ, LUẬT SƯ BÀO CHỮA, LUẬT SƯ BẢO VỆ QUYỀN VÀ LỢI ÍCH HỢP PHÁP

Hotline: 0975.626.616 hoặc 0973.555.962

Bạn muốn nhận được sự tư vấn của Luật sư trong các thủ tục Pháp lý về Di chúc, thừa kế? Hãy liên hệ với chúng tôi!

Luật Hồng Chuyên cam kết xử lý hồ sơ nhanh gọn – đúng luật – bảo mật tuyệt đối.

📌 Tư vấn miễn phí – Giải quyết nhanh
📌 Hỗ trợ trọn gói – Không phát sinh chi phí
📌 Bảo mật tuyệt đối – Thủ tục đơn giản

Hãy để chúng tôi đồng hành giúp bạn bước qua giai đoạn khó khăn một cách nhẹ nhàng nhất!

CÔNG TY LUẬT TNHH HỒNG CHUYÊN VÀ CỘNG SỰ

Trụ sở chính: 5A Ngách 41 Ngõ 172 Phố Đại Từ, Phường Đại Kim, TP Hà Nội.
Văn phòng giao dịch: Tầng 6, Ô32-V5A Khu đô thị mới Văn Phú, phường Kiến Hưng Tp. Hà Nội.
Hotline: 0975.626.616 hoặc 0973.555.962
Email: congtyluathongchuyen@gmail.com
Web: luathongchuyen.com

LUẬT SƯ THAM GIA TỪ GIAI ĐOẠN NÀO TRONG VỤ ÁN HÌNH SỰ