TỘI CỐ Ý GÂY THƯƠNG TÍCH – CĂN CỨ GIÁM ĐỊNH TỶ LỆ THƯƠNG TẬT
Trong xã hội hiện đại, việc bảo vệ sức khỏe, thân thể và tính mạng của con người là một trong những quyền cơ bản được pháp luật ghi nhận và bảo vệ. Tuy nhiên, trên thực tế, không ít trường hợp hành vi bạo lực đã xâm phạm đến sức khỏe, thân thể của người khác, gây hậu quả nghiêm trọng. Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác là một trong những loại tội phạm phổ biến, có xu hướng gia tăng trong đời sống xã hội. Việc xác định trách nhiệm hình sự đối với loại tội phạm này phụ thuộc rất lớn vào tỷ lệ tổn thương cơ thể của nạn nhận – yếu tố được xác định thông qua kết luận giám định pháp y. Bài viết này sẽ phân tích các căn cứ pháp luật điều chỉnh tội cố ý gây thương tích và làm rõ vai trò, giá trị pháp lý của việc giám định tỷ lệ thương tật trong quá trình xử lý hành vi phạm tội.
I/ TỘI CỐ Ý GÂY THƯƠNG TÍCH LÀ GÌ?
Khoa học pháp luật hình sự chưa định nghĩa cụ thể về tội cố ý gây thương tích, tuy nhiên căn cứ vào khoản 1 Điều 134 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bởi khoản 22 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật hình sự 2017 có thể hiểu “Tội cố ý gây thương tích là hành vi của một người cố tình gây tổn hại đến sức khỏe của người khác, làm giảm sút thể chất hoặc tinh thần của người bị hại”.
II/ DẤU HIỆU PHÁP LÝ CỦA TỘI CỐ Ý GÂY THƯƠNG TÍCH
Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe người khác là hành vi nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể, sức khỏe của con người – một trong những quyền cơ bản được Hiến pháp và pháp luật hình sự bảo vệ. Căn cứ theo Điều 134 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung 2017), tội phạm này được cấu thành đầy đủ khi có các dấu hiệu pháp lý sau:
– Khách thể của tội phạm: Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trực tiếp xâm phạm đến quyền được bảo vệ về thân thể và sức khỏe của con người – quyền được Hiến pháp và pháp luật hình sự ghi nhận.
Cụ thể, khoản 1 Điều 20 Hiến pháp năm 2013 quy định:
“Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về sức khỏe, danh dự và nhân phẩm; không bị tra tấn, bạo lực, truy bức, nhục hình hay bất kỳ hình thức đối xử nào khác xâm phạm thân thể, sức khỏe, xúc phạm danh dự, nhân phẩm.”
Như vậy, hành vi cố ý gây tổn hại sức khỏe cho người khác là hành vi vi phạm nghiêm trọng quyền con người, xâm phạm đến một trong những lợi ích xã hội quan trọng được pháp luật bảo vệ.
– Chủ thể của tội phạm: Chủ thể của tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác là người có năng lực trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi luật định.
Theo quy định tại Điều 12 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017): ‘Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm; Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ chịu trách nhiệm hình sự đối với một số tội phạm rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng, trong đó có tội cố ý gây thương tích (Điều 134)’”.
Như vậy, người từ đủ 14 tuổi trở lên, có năng lực nhận thức và điều khiển hành vi, thực hiện hành vi gây thương tích trong trạng thái có lỗi cố ý thì được xem là chủ thể của tội phạm này.
– Mặt khách quan của tội phạm: Mặt khách quan của tội cố ý gây thương tích thể hiện qua hành vi sử dụng vũ lực hoặc thủ đoạn khác nhằm làm tổn hại đến sức khỏe của người khác, gây ra hậu quả thực tế hoặc trong một số trường hợp, không cần hậu quả nhưng có hành vi chuẩn bị phạm tội nguy hiểm.
- Hành vi phạm tội: Có thể là đánh, đâm, chém, đốt, tạt axit, sử dụng hung khí hoặc hành vi khác làm tổn thương cơ thể nạn nhân.
- Hậu quả: Tỷ lệ tổn thương cơ thể của nạn nhân từ 11% trở lên hoặc dưới 11% nhưng kèm theo các tình tiết định khung như: Dùng hung khí nguy hiểm; Có tổ chức, có tính chất côn đồ; Gây cố tật nhẹ; phạm tội nhiều lần; với người đang thi hành công vụ…
- Mối quan hệ nhân quả: Phải chứng minh mối quan hệ nhân quả trực tiếp giữa hành vi gây thương tích và hậu quả tổn hại sức khỏe.
- Trường hợp phạm tội chưa gây hậu quả: Khoản 6 Điều 134 BLHS 2015 quy định hành vi chuẩn bị phạm tội cũng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Theo Công văn số 89/TANDTC-PC ngày 30/6/2020 của TANDTC:
“Người có hành vi chuẩn bị các loại công cụ, phương tiện phạm tội như vũ khí, hung khí nguy hiểm, hóa chất, a-xít nhằm mục đích tấn công người khác thì đã đủ dấu hiệu về mặt khách quan để xử lý hình sự theo khoản 6 Điều 134 BLHS, ngay cả khi chưa gây ra thương tích.”
Điều này cho thấy pháp luật không chỉ trừng trị hành vi đã gây hậu quả mà còn phòng ngừa từ giai đoạn chuẩn bị phạm tội nếu hành vi có tính chất đặc biệt nguy hiểm.
– Mặt chủ quan của tội phạm: Người phạm tội thực hiện hành vi trong trạng thái lỗi cố ý, cụ thể là:
- Cố ý trực tiếp: Nhận thức rõ hành vi của mình có thể gây thương tích nhưng vẫn mong muốn thực hiện;
- Cố ý gián tiếp: Biết hậu quả có thể xảy ra nhưng để mặc cho hậu quả xảy ra.
Không thừa nhận lỗi vô ý trong trường hợp này, vì tính chất của tội phạm yêu cầu chủ thể phải có sự nhận thức và ý chí rõ ràng trong việc gây hại đến sức khỏe của người khác.
III/ CĂN CỨ GIÁM ĐỊNH TỶ LỆ THƯƠNG TẬT – YẾU TỐ QUAN TRỌNG ĐỂ ĐỊNH TỘI
Để xác định người phạm tội có bị truy cứu trách nhiệm hình sự hay không, cơ quan tiếng hành tố tụng buộc phải dựa vào kết quả giám định tỷ lên tổn thương cơ thể. Đây là căn cứ mang tính khoa học, được thực hiện bởi các tổ chức giám định pháp y theo quy định tại: Luật giám định tư pháp 2012, sửa đổi bổ sung 2020; Thông tư 22/2019/TT-BYT về hướng dẫn phương pháp xác định tỷ lệ tổn thương cơ thể; Thông tư 13/2022/TT-BYT về Ban hành quy trình, biểu mẫu giám định pháp y, thời hạn, nhân lực thực hiện giám định pháp
Như vậy để xác định được đúng tình trạng tổn thương cũng như thực hiện đúng quy định của pháp luật cần dựa vào các quy định đã nêu trên
IV/ Ý NGHĨA VÀ GIÁ TRỊ PHÁP LÝ CỦA KẾT LUẬN GIÁM ĐỊNH THƯƠNG TẬT.
Kết luận giám định tỷ lệ thương tật có giá trị chứng cứ trong quá trình điều tra, truy tố và xét xử. Nó là căn cứ pháp lý để xác định tội danh, khung hình phạt và mức độ thiệt hại. Trong nhiều trường hợp, nếu không có kết luận giám định hoặc giám định không rõ ràng, vụ án có thể không được khởi tố hoặc bị đình chỉ do thiếu căn cứ xác định hậu quả thương tích.
Tòa án có thể yêu cầu giám định bổ sung hoặc giám định lại nếu thấy cần thiết, đặc biệt trong những trường hợp có dấu hiệu mâu thuẫn giữa lời khai và kết luận giám định, hoặc có khiếu nại từ bị can/bị cáo hay bị hại.
V/ MỘT SỐ VẤN ĐỀ THỰC TIỄN ĐẶT RA
– Trong thực tế, việc xác định tỷ lệ thương tật đôi khi còn gây tranh cãi, nhất là khi có tình trạng nạn nhân tự điều trị, từ chối giám định, hoặc giám định nhiều lần cho ra các kết quả khác nhau
– Một số vụ án có dấu hiệu bị lạm dụng giám định để hình sự hóa quan hệ dân sự hoặc hành chính, nhất là trong các mâu thuẫn gia đình, tranh chấp đất đai, làn ăn.
– Cần nâng cao chất lượng giám định pháp y, đảm bảo tính khách quan, trung thực, kịp thời, tránh oan sai hoặc bỏ lọt tội phạm
VI/ KẾT LUẬN
Tội cố ý gây thương tích là một tội danh phổ biến nhưng có nhiều tình tiết phức tạp trong việc định tội và áp dụng hình phạt. Kết luận giám định tỷ lệ thương tật giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc xác định hậu qảu hành vi và định tội danh tương ứng. Việc hiểu đúng và áp dụng chính xác các quy định về giám dịnh pháp y thương tích không chỉ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người bị hại mà còn đảm bảo nguyên tắc công bằng, khách quan trong tố tụng hình sự. Trong bối cảnh xã hội ngày càng phức tạp, việc nâng cao hiệu quả công tác giám định và xử lý tội phạm về xâm phạm sức khỏe là điều cần thiết để đảm bảo trật tự, an toàn xã hội.
Nếu bạn đang cần một đơn vị cung cấp dịch vụ hỗ trợ các thủ tục Pháp lý về HÌnh sự uy tín – rõ ràng – nhanh chóng.
LIÊN HỆ NGAY VỚI LUẬT HỒNG CHUYÊN ĐỂ ĐƯỢC HỖ TRỢ!
LUẬT HỒNG CHUYÊN – TƯ VẤN PHÁP LUẬT HÌNH SỰ, LUẬT SƯ HÌNH SỰ, LUẬT SƯ BÀO CHỮA, LUẬT SƯ BẢO VỆ QUYỀN VÀ LỢI ÍCH HỢP PHÁP
Hotline: 0975.626.616 hoặc 0973.555.962
Bạn muốn nhận được sự tư vấn của Luật sư trong các thủ tục Pháp lý về Di chúc, thừa kế? Hãy liên hệ với chúng tôi!
Luật Hồng Chuyên cam kết xử lý hồ sơ nhanh gọn – đúng luật – bảo mật tuyệt đối.
📌 Tư vấn miễn phí – Giải quyết nhanh
📌 Hỗ trợ trọn gói – Không phát sinh chi phí
📌 Bảo mật tuyệt đối – Thủ tục đơn giản
Hãy để chúng tôi đồng hành giúp bạn bước qua giai đoạn khó khăn một cách nhẹ nhàng nhất!
CÔNG TY LUẬT TNHH HỒNG CHUYÊN VÀ CỘNG SỰ
Trụ sở chính: 5A Ngách 41 Ngõ 172 Phố Đại Từ, Phường Đại Kim, TP Hà Nội.
Văn phòng giao dịch: Tầng 6, Ô32-V5A Khu đô thị mới Văn Phú, phường Kiến Hưng Tp. Hà Nội.
Hotline: 0975.626.616 hoặc 0973.555.962
Email: congtyluathongchuyen@gmail.com
Web: luathongchuyen.com
